استاندارد ASME چیست؟ و در کدام صنایع کاربرد دارد؟

باسمه تعالی 

در مقاله مختصر ذیل تلاش شده است تا استاندارد ASME به طور خلاصه به علاقه مندان، کارآموزان و دانشجویان رشته های مهندسی معرفی گردد. 

امید است مفید واقع گردد. 

ASME مخفف  عبارت American Society of Mechanical Engineers بمعنای انجمن آمریکایی مهندسین مکانیک است که سازمان حرفه ای مسئول توسعه استانداردهای طراحی، ساخت و نگهداری در مورد سیستم های مکانیکی است. استانداردهای ارائه شده توسط ASME طیف گسترده ای از موضوعات، از جمله مخازن تحت فشار، سیستم های لوله کشی، بویلرها، شیرها، و بسیاری از جنبه های دیگر در مورد قلمرو مهندسی مکانیک را در بر می گیرد.

احتمالاً شناخته شده ترین استاندارد صادر شده توسط ASME، آیین نامه ASME Boiler and Pressure Vessel Code (BPVC) است که قوانینی را برای طراحی و ساخت ایمن مخازن تحت فشار و بویلرها ارائه می کند.

استانداردهای ASME همچنین کاربرد گسترده ای در تولید، ساخت و ساز و حتی در صنایع انرژی پیدا می کنند تا ایمنی، قابلیت اطمینان و کیفیت را در شیوه های مهندسی تضمین کنند.

ASME (انجمن مهندسان مکانیک آمریکا) مجموعه‌ای از کدها و استانداردها را توسعه داده است که در صنایع مختلف به کار می‌روند. برخی از مهم‌ترین کدهای استاندارد ASME شامل موارد زیر هستند:

1. **ASME Boiler and Pressure Vessel Code (BPVC)**: این کد شامل الزامات طراحی، ساخت و نگهداری دیگ‌های بخار و تجهیزات تحت فشار است.

2. **ASME B31.1**: کد طراحی و ساخت سیستم‌های لوله‌کشی نیروگاه‌ها و صنایع هم‌ردیف.

3. **ASME B31.3**: کد طراحی و نصب لوله‌کشی فرآوری شیمیایی و پتروشیمی.

4. **ASME Section VIII**: شامل الزامات خاص برای طراحی و ساخت مخازن تحت فشار.

5. **ASME Section IX**: شامل الزامات مربوط به جوشکاری، انتخاب الکترودها و بازرسی جوش‌ها.

6. **ASME Y14.5**: استانداردی برای مشخصات هندسی و ابعادی در طراحی محصولات.

7. **ASME B36.10M و B36.19M**: استانداردهایی برای لوله‌های فولادی و لوله‌های استنلس استیل.

این کدها و استانداردها برای اطمینان از ایمنی، کیفیت و کارایی در طراحی و ساخت محصولات و سیستم‌های مکانیکی و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

سیستم کد گذاری استاندارد ASME چیست و چطور محتوای یک استاندارد را از نام آن تشخیص دهیم؟

سیستم کدگذاری و نام‌گذاری استانداردهای ASME به گونه‌ای طراحی شده است که اطلاعات دقیقی درباره نوع استاندارد و حوزه کاربرد آن ارائه دهد. این کدها معمولاً شامل حروف و اعداد هستند که به دسته‌بندی و موضوع مرتبط با استاندارد اشاره می‌کنند. 

### ساختار نام‌گذاری استانداردهای ASME

1. **حروف اول**: این حروف معمولاً بیان‌گر حوزه یا موضوع خاص استاندارد هستند. به عنوان مثال:
   - **B**: لوله‌کشی و تجهیزات.
   - **Q**: کیفیت.
   - **N**: بازرسی.
   - **PV**: مخازن و دیگ‌های بخار.

2. **عدد**: عدد موجود در نام استاندارد معمولاً به شناسایی دسته خاصی از الزامات یا فناوری‌ها اشاره می‌کند.
   - به عنوان مثال، **B31.3** به لوله‌کشی فرآوری شیمیایی اشاره دارد.

3. **بخش‌ها و زیرگروه‌ها**: برخی از استانداردها دارای بخش‌های مختلفی هستند که به طور خاص به جنبه‌های معین می‌پردازند. برای مثال:
   - **ASME Section VIII**: به مخازن تحت فشار می‌پردازد و ممکن است شامل زیر بخش‌ها مانند Division 1 و Division 2 باشد.

### مثال‌هایی از نام‌گذاری

- **ASME BPVC (Boiler and Pressure Vessel Code)**: کد مرتبط با دیگ‌های بخار و تجهیزات تحت فشار.
- **ASME B31.1** و **ASME B31.3**: کدهای مربوط به سیستم‌های لوله‌کشی نیروگاه‌ها و پتروشیمی‌ها.

این سیستم کدگذاری به مهندسان، طراحان و بازرسان کمک می‌کند تا به راحتی به استانداردهای مربوط به حوزه‌های خاص دسترسی پیدا کرده و از الزامات ایمنی و کیفیت پیروی کنند.
 

لیست کدهای استاندارد ASME: 

بزرگترین قسمت استاندارد ASME، از نظر اندازه و تعداد داوطلبان مؤثر در تهیه آن و همچنین استفاده کنندگان، کد بویلر و مخازن تحت فشار (BPVC) است. این کد، قوانین طراحی، ساخت، نصب، بازرسی، نگهداری و استفاده از دیگ‌های بخار و مخازن تحت فشار و اجزای هسته‌ای را ارائه می‌دهد. همچنین شامل استانداردهایی در زمینه مواد، روش‌های جوشکاری و لحیم‌کاری، صلاحیت‌ها، بازرسی‌های غیرمخرب و بازرسی هسته‌ای است.

امروز، تمامی 12 بخش ASME تحت عنوان BPVC شناخته می‌شوند و به صورت زیر شماره‌گذاری شده‌اند:

- ASME BPVC Section I: قوانین ساخت پاور بویلرها
- ASME BPVC Section II: مشخصات متریال، شامل 4 بخش: A (متریال فلزی آهنی)، B (متریال فلزی غیر آهنی)، C (متریال جوشکاری) و D (انواع دیگر متریال)
- ASME BPVC Section III: قوانین نیروگاه‌های اتمی
- ASME BPVC Section IV: استاندارد بویلرهای حرارتی
- ASME BPVC Section V: تست‌های غیرمخرب (NDT)
- ASME BPVC Section VI: استانداردهای نگهداری بویلرهای حرارتی
- ASME BPVC Section VII: استانداردهای نگهداری پاور بویلرها
- ASME BPVC Section VIII: مخازن تحت فشار (شامل 3 زیر بخش)
- ASME BPVC Section IX: تأیید صلاحیت و روش‌های جوشکاری و لحیم‌کاری
- ASME BPVC Section X: مخازن تحت فشار فایبر پلاستیک
- ASME BPVC Section XI: قواعد بازرسی فنی در نیروگاه اتمی
- ASME BPVC Section XII: مقررات ساخت و بهره‌برداری مداوم مخازن حمل و نقل
- ASME BPVC Code Cases: شامل قوانین و استانداردهای اضافی برای جامعیت بیشتر در زمینه بویلر و مخازن.

علاوه بر این 12 بخش، ASME کمیته‌های دیگری دارد که حوزه‌های فنی مختلف را پوشش می‌دهند:

- ASME B16: استاندارد ابعادی برای اتصالات، فیتینگ‌ها و گسکت‌ها
- ASME B30: استاندارد تجهیزات بالابر و جرثقیل
- ASME B31: استانداردهای لوله‌کشی فرآیندی و نیروگاهی
- ASME A17: استاندارد آسانسور و پله‌برقی
- ASME BPE: تجهیزات زیست‌فناوری